【有聲】泰語大講堂：你瞭解泰語裏這個必須被“嗶嗶”的詞嗎？

大家都知道，泰語中的“เหี้ย”是一個不折不扣的“負面”詞彙，各種不友好場合經常能聽到這個詞，但是你瞭解它背後的來龍去脈嗎？明明是動物的名稱，怎麼就被用來罵人了呢？今天，我們就來從頭到尾瞭解一下這個詞，感受一下語言在社會演變中的一些趣事。

文章帶讀：
（音頻-可在本站泰語公衆號上收聽）
朗讀：（泰）ฟ้าใส

“เหี้ย” เป็นสัตว์ที่คนไทยนำมาใช้เป็นคำด่าหรือสบถ ปฐมเหตุมาจากพฤติกรรมขี้ขโมยของเหี้ย (ดังจะกล่าวต่อไป) จนต่อมาพัฒนากลายเป็นคำที่มีความหมายไม่ดีอยู่ในตัว คำว่าเหี้ยจึงกลายเป็นคำอัปมงคล จึงมักให้เรียกว่า “ตัวเงินตัวทอง” เพื่อแก้เคล็ด เช่นเดียวกับให้เรียก “แร้ง” ว่า “พญาหงษ์ทอง”
“巨蜥เหี้ย”是一種被泰國人經常用作辱罵詞彙的動物，最初是因爲這種動物愛偷東西，後來逐漸演變成一個貶義強烈的詞彙，“เหี้ย”於是就成了一個含義不吉利的詞語，而且在稱呼這種動 物的時候會用“金身銀身ตัวเงินตัวทอง”來避免貶義，這和大家把“禿鷲แร้ง”稱爲“金天鵝王พญาหงษ์ทอง”是一個道理。

คนรังเกียจเหี้ยมาแต่เมื่อใดไม่ทราบได้ แต่น่าจะนานหลายร้อยปีมาแล้ว ดังมีสำนวน “เกลียดตัวกินไข่ เกลียดปลาไหลกินน้ำแกง” เกลียดตัว หมายถึง คนเกลียดเหี้ย, กินไข่ หมายถึง คนกินไข่เหี้ย คนเกลียดเหี้ยแต่ก็ลักไข่เหี้ยมากินนั่นเอง ในสังคมไทยสมัยก่อนกินไข่เหี้ยกันเป็นปกติ
人們從什麼時候開始討厭巨蜥的不得而知，但應該已經有好幾百年了，所以纔會有“討厭巨蜥的人但吃它的蛋，討厭鱔魚的人但喝它做的湯”（ps：這個諺語的意思是討厭某些人但卻想從他們身上獲取利益），“เกลียดตัว”在這裏就是“討厭巨蜥的人”，“กินไข่”的意思是吃巨蜥的蛋，雖然討厭巨蜥但是卻偷它的蛋來吃，在以前的泰國社會吃巨蜥的蛋是很 常見的事情。

ในอดีตจะถือคติว่าเหี้ยเป็นสัตว์อุบาทว์ หากเหี้ยเข้าบ้าน หมายถึง ความวิบัติฉิบหายที่จะมาถึง ในหนังสือ อักขราภิธานศรับท์ ที่หมอบรัดเลย์ (Dan Beach Bradley) เป็นผู้รวบรวมและจัดพิมพ์ขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2416 ได้บัญญัติคำว่า “เหี้ยขึ้นเรือน” ไว้ โดยอธิบายว่า “คือเหี้ยมันมาขึ้นเรือน, เขาถือว่าจะถึงความฉิบหายแห่งทรัพย์นั้น.”
從前，人們把巨蜥當作 是不吉利的動物，如果巨蜥進到家中，就說明厄運會到來，在Dan Beach Bradley的一本書中提到，“巨蜥進家เหี้ยขึ้นเรือน”的意思是巨蜥進到人的家中，認爲會讓自己的財富散盡。

ในคัมภีร์อภิโพไธยุบาทว์ระบุว่าเหี้ยขึ้นเรือนนับเป็นอุบาทว์อย่างหนึ่ง (โดยนอกจากเหี้ยแล้ว ยังมี แร้ง, งู, ตะกวด, นกเค้า, นกยาง, หมาจิ้งจอก, ผึ้ง, เต่าขวานฟ้า, และสัตว์ป่าทั้งปวง) ถ้าเข้าทางทิศตะวันออก ทรัพย์สินและบุตรจะฉิบหาย, ทิศตะวันออกเฉียงใต้ ไฟจะไหม้เรือน, ทิศใต้ ตัวจะตาย หรือเจ็บปางตาย, ทิศตะวันตกเฉียงใต้ โจรจะลัก, ทิศตะวันตก จะได้ลาภ ถ้าเป็นชายจะได้ภรรยา ถ้าเป็นหญิงจะได้สามีอันพึงใจ, ทิศตะวันตกเฉียงเหนือ จะจำเริญสุข, ทิศเหนือ จะได้ลาภ และทิศตะวันออกเฉียงเหนือ ท้าวพระยาจะยกย่องและบูชา
在經書中也提到，巨蜥進家中是一件不吉利的事情（除了巨蜥之外，還有禿鷲、蛇、孟加拉巨蜥、貓頭鷹、鷺、狐狸、蜜蜂、烏龜及所有野生動物），如果是從東面進來的，錢財會散盡，子孫會丟 掉性命，如果是從東南方向進來的，房子會着火，如果是從南邊進來的，會生病或者喪命，從西南進來的會被偷盜，從西面進來的會有好運，男人會娶到媳婦，女人會有滿意的丈夫，從西北進來的會幸福，從北面進來的會有好運，從東北進來的會被國王器重。

อย่างไรก็ตาม คัมภีร์ดังกล่าวระบุวิธีแก้เอาไว้ว่า หากเหี้ยขึ้นเรือน ให้บูชาด้วยเหล้า, ข้าว และธูปเทียน ก็จะได้ลาภอันพึงพอใจ
但是這本經書也給出瞭解決的 辦法，如果巨蜥進到家中，要用酒、米飯和香燭祭拜，就可以獲得好運了。

เหี้ยถูกนำมาใช้เป็นคำด่าตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 4-5 เป็นอย่างน้อย ในวชิรญาณวิเศษ เล่ม 7/9 แผ่นที่ 1-51 ตุลาคม ร.ศ. 110 – ตุลาคม ร.ศ. 111 ตรงกับสมัยรัชกาลที่ 5 ให้ข้อมูลเกี่ยวกับคำด่าว่าเหี้ย สรุปได้ดังนี้
“เหี้ย”至少是在拉瑪四世到五世時期成爲罵人的詞彙的，在當時曼谷王朝五世王的報紙《Wachirayanwiset》曼谷王朝歷110-111年10月7/9冊1-51版中提到了用“เหี้ย”作爲辱罵詞彙的內 容

– เหี้ย เป็นกิริยา หมายถึงการทำหน้าไม่ปกติ เพราะความกระดากประกอบกับความจนใจ แก้ไขไปไม่รอด ทำท่าแหะ ๆ อยู่เช่นนั้นก็เรียกว่า เหี้ย
-เหี้ย 動詞，意 思是表情不自然，出於尷尬或沒有辦法，事情無法解決，只能表現出尷尬的樣子，這樣叫做เหี้ย

– เหี้ย ใช้เรียกผู้ที่ทำให้ที่พักอาศัยสิ้นทรัพย์ไปฉิบหายไป เมื่อคนบางคนจะกล่าวโทษหรือด่าทอ ก็มักกล่าวว่า เหี้ย
-เหี้ย 用來稱呼那些導致 錢財損失的人，在怪罪或辱罵這些人的時候，就叫做เหี้ย

– เหี้ย เป็นคำเปรียบเอาไว้เรียกชื่อคนร้ายคนชั่ว ดังคำว่า “อ้ายเหี้ย” เพราะเชื่อกันว่า เหี้ยเป็นสัตว์อุบาทว์อย่างหนึ่ง ถ้าเข้าบ้านเรือนใครก็เป็นอุบาทว์จัญไร
-เหี้ย 用來比喻壞人，比 如“อ้ายเหี้ย”，大家相信巨蜥是一種不吉祥的動物，如果進到家中，家裏的人就會不吉利

– เหี้ย ใช้เป็นคำด่า เมื่อสัตว์ประเภทใดเข้าบ้านแล้วทำเรื่องฉิบหาย ก็เรียกว่า เหี้ย
-เหี้ย 用作罵人的 詞彙，當某種動物進到家中導致損失，就叫做เหี้ย

เมื่อประมวลข้อมูลจากวชิรญาณวิเศษก็ทำให้เห็นว่าคนในสมัยรัชกาลที่ 5 มีความเชื่อว่าเหี้ยเป็นสัตว์อุบาทว์จัญไร เข้าบ้านไหนก็ฉิบหายบ้านนั้น แล้วเหตุใดเหี้ยจึงเข้าบ้านคน?
當梳理過這些材 料就會發現，拉瑪五世時期的人認爲巨蜥是不吉利的動物，進到家中就會帶來災難，那巨蜥爲什麼會進人的家中呢？

ต้องทำความเข้าใจธรรมชาติของเหี้ยเสียก่อน เหี้ยเป็นสัตว์ที่อาศัยอยู่ในระบบนิเวศน์เช่นเดียวกับคน คือตามแหล่งน้ำทั่วไป ไม่ว่าจะเป็น แม่น้ำ ลำคลอง บึง ร่องสวน แม้กระทั่งป่าชายเลนที่ติดทะเล คนสมัยก่อนอาศัยอยู่ตามเรือนแพ และสัญจรทางน้ำเป็นหลัก มิได้นิยมทางบกเช่นปัจจุบัน ส่วนแหล่งหากินของเหี้ยก็อยู่ใกล้ที่อยู่อาศัยของคน และอาหารของเหี้ยก็เป็นอาหารชนิดเดียวกับที่คนกิน เช่น เป็ด ไก่ และสัตว์น้ำนานาชนิด ฉะนั้น เหี้ยกับคนจึงมีความใกล้ชิดกันมากระดับหนึ่ง และก็เป็นสาเหตุที่เหี้ยมักจะชอบเข้าบ้านคนเสมอ
必須先要了解一下巨蜥的習慣，巨蜥和人生活在同一環境中，那就是靠近水源的地方，不管是河流、運河、湖泊、水渠等等，就連靠海的紅樹林中也有。以前的人們住在水上木屋，以走水路爲主，並不像現在依賴陸路，巨蜥的食物來源和人居住的地方很近，巨蜥的食物也和人類很類似，比如鴨、雞和各種水生生物。因此，巨蜥和人的生活非常接近，這也是導致巨 蜥經常會進到人家中的原因。

แต่ที่เหี้ยกลายเป็นสิ่งอุบาทว์ อัปมงคล ไม่เป็นที่น่าอภิรมย์ของคน ก็พิจารณาได้จากพฤติกรรมของเหี้ย กล่าวคือ เหี้ยมีพฤติกรรมการกินอันเป็นที่รังเกียจสำหรับคน คือ หนึ่ง นิสัยขี้ขโมย เหี้ยชอบลักของชาวบ้านไปกิน ไม่ว่าจะเป็น เป็ด ไก่ ของสด ๆ คาว ๆ และสอง คือ เหี้ยชอบกินของเน่าเหม็น รวมถึงซากสัตว์ นอกจากนี้ เหี้ยมีพฤติกรรมอยู่อาศัยตามพงไม้ ที่รกชื้น แฉะ และเต็มไปด้วยโคลนตม เหี้ยจึงเป็นสัตว์ที่ไม่ค่อยสะอาดในสายตาของคน
但是，巨蜥之所以會 變成不吉利的動物，需要考慮到它的習性，首先，巨蜥愛偷東西，總喜歡偷人們家中的東西去吃，包括鴨、雞和其他的新鮮肉類，第二，巨蜥喜歡吃腐臭的東西，包括動物的屍體，另外，巨蜥習慣隱藏在潮溼和充滿淤泥的草木中，所以在人的眼中巨蜥非常髒。

แต่หากเหี้ยเข้าบ้านใคร นั่นย่อมเป็นสัญญาณเตือนจากเหี้ย เพราะนั่นหมายความว่าบ้านหลังนั้นอาจจะเริ่มสกปรก รกรุงรัง จนเหี้ยไปเดินเพ่นพ่าน คิดว่าเป็นแหล่งหากิน หรือแหล่งอาศัยของมันก็เป็นได้ คนสมัยก่อนที่ถือคติว่าเหี้ยเข้าบ้านต้องทำบุญล้างซวย หรือประกอบพิธีกรรมแก้เคล็ดอะไรก็ตามแต่ ในทางหนึ่งก็เป็นกุศโลบายเพื่อให้เจ้าของบ้านเจ้าของเรือนรีบปัดกวาดทำความสะอาดบ้านเสียใหม่
如果巨蜥進到誰家，那 就是在提醒這家的主人，家中可能變髒了，纔會導致巨蜥進到家中，它們認爲可以在這裏找到吃的或者可以在這裏棲息，以前的人們認爲巨蜥進家了要做功德驅邪，也是從另一方面迫使家中的人清理衛生。

เหี้ยเข้าบ้าน อาจไม่ใช่เรื่องของดวงชะตาหรือผีสางเทวดาทายทัก แจ้งเตือนถึงความฉิบหายที่จะมาเยือน แต่อาจเป็นสัญญาณบ่งบอกว่า บ้านของท่านกำลังสกปรกเต็มที
巨蜥進到家中可能 並不是一件和運氣或者鬼神相關的事，也不是厄運將至的象徵，而是表明了某些人的家中骯髒非常髒亂。

เห็นได้ว่าคำว่า “เหี้ย” ในอดีตจะใช้ด่ากันในทางเสียหาย หรือสบถในเชิงลบ เพราะคติความเชื่อเรื่องเหี้ยฝังรากอยู่ในสังคม จนเมื่อสังคมวิวัฒน์ บ้านเมืองพัฒนา คติความเชื่อเช่นนั้นคลายตัวลง ขณะที่เหี้ยเองก็เริ่มลดน้อยลง ถิ่นที่อยู่อาศัยถูกรุกล้ำ จึงไม่พบเห็นเหี้ยโดยง่ายเหมือนสมัยก่อน คำว่า “เหี้ย” จึงถูกนำมาใช้ในหลากหลายบริบทมากขึ้น
在過去“เหี้ย” 有着很強烈的貶義，因爲這種意識深深根植於社會中，但當社會進步，這種想法也慢慢被淡化，而且巨蜥的數量也在變少，棲息地被人類侵擾，所以不像以前一樣能輕易遇到，所以“เหี้ย”這個詞的含義也更加豐富了。

เช่น “สวยเหี้ย ๆ” คำว่า เหี้ย ในที่นี้กลายเป็นคำขยายว่าผู้หญิงคนนี้สวยมาก, “ไอ้เหี้ย” เมื่อเพื่อนสนิทใช้กล่าวเป็นคำทักทายแสดงความสนิทสนม เหมือนกับการทักทายด้วยคำว่า “อีดอก” หรือคำสบถอย่าง “เชี่ยไรเนี่ย” ที่แผลงมาจาก “เหี้ยอะไรเนี่ย” อาจใช้เป็นคำสบถเชิงงุนงงสงสัย เทียบได้กับคำว่า “อิหยังวะ” แต่ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับบริบท และน้ำเสียง
例如“สวยเหี้ย ๆ”中的“เหี้ย”就變成了一個修飾詞，修飾這個女人的美貌，“ไอ้เหี้ย”被親密的朋友用來打招呼表達關係的密切，就像是用“อีดอก”來打招呼一樣，或者從“เหี้ยอะไรเ นี่ย”音變來的“เชี่ยไรเนี่ย”，或者是“อิหยังวะ”，這些詞的含義全部要根據語境和語氣而定。

แม้คำด่าว่า “เหี้ย” จะมามีปฐมเหตุมาจากพฤติกรรมของเหี้ย มาจากวิถีชีวิตของเหี้ย ผสานกับทัศนคติของคนที่มองรูปลักษณ์ของมันว่าน่าเกลียดน่ากลัว เหี้ยจึงถูกทำให้เป็นสัตว์อัปมงคล ทั้งที่มันก็ใช้ชีวิตของมันตามสภาพ วันดีคืนดีถูกเอามาใช้เป็นคำด่า มาใช้เป็นนิยามของสิ่งไม่ดีทั้งหลาย โถ่…น่าสงสารเหี้ยๆ
“เหี้ย”被當作罵人的詞彙可能是因爲巨蜥的一下習性和生活習慣，再加上人們認爲它外形醜陋可怕，所以它才被當作一種不吉利的動物，但人家只是按照自己的習性生活，好端端就成了罵人的詞，有這麼多負面的含義。哎！真可憐！

你在泰國有沒有和這位朋友打過照面呢？

聲明：本文由本站泰語編譯整理，素材來自silpa-mag，未經允許不得轉載。如有不妥，敬請指正。