泰語中的“湖泊”做出了什麼？ 爲什麼是“有味道的海”？

懂泰語的小夥伴都知道泰語裏的大海是“ทะเล”，淡水湖是“ทะเลสาบ”，而“สาบ”的意思是“有味道的，臭的”，不知道大家有沒有好奇過，爲什麼湖泊要被這麼叫，它們又做錯了什麼呢？今天，我們來爲大家解答這個問題。

ทะเลสาบ แม้ไม่แปลความก็คงทราบกันอยู่โดยทั่วไปว่า หมายถึง ทะเลน้ำจืด แต่อาจมีบางท่านคิดไปว่าเหตุที่ จืด นั้น เพราะเป็นทะเลที่ถูก สาป กระมัง จึงได้ชื่อว่า ทะเลสาบ ที่หมายถึงทะเลน้ำจืด
大家都知道，ทะเลสาบ  一詞的意思是“淡水湖泊”，有些人可能會認爲，之所以這麼叫，是因爲“สาบ”和意義爲詛咒的“สาป ”同音，淡水湖泊是“被詛咒的大海”。

สาบ ในคำว่า ทะเลสาบ เป็นคนละคำกับคำว่า สาป เพราะฉะนั้น ที่คิดว่า ทะเลสาบ เป็นทะเลน้ำจืดเพราะถูกสาปนั้นจึงไม่ใช่ เพราะ สาบ กับ สาป มีความหมายต่างกัน
ทะเลสาบ 裏的“สา บ ”和“สาป ”其實是兩個不同的詞，大家認爲的淡水湖是被詛咒的大海就說不通，因爲“สาบ ”和“สาป ”含義完全不同。

คําว่า สาบ ที่สะกดด้วย บ เป็นคำยืมภาษาเขมร มาจากคำว่า สาบ ออกเสียงตามภาษาเขมรว่า ซาบ มีความหมายว่า จืด นอกจากนี้อาจหมายถึงว่า “เสื่อม, ไม่มีค่า” ก็ได้เช่นกัน ส่วนคำว่า สาป นั้นเป็นคำที่ไทยยืมมาจากภาษาสันสกฤตว่า ศาป ซึ่งมีความหมายว่า “การหรือคำสาป, การหรือคำด่า, อปวาท, ศบถ”
“สาบ ”這個詞的尾音是บ ，是高棉語裏借來的詞彙，根據高棉語的發音是ซาบ /sap3/，意思是“淡的”，另外還有一個含義是“衰退，沒有價值”。而“สาป ”這個詞是梵 語借來的詞彙，原詞是ศาป/sap2/ ，意思是“詛咒或辱罵的話。”

ส่วนคำว่า ทะเล นั้นก็เป็นภาษาเขมรอีกเช่นเดียวกัน โดยมาจากคำว่า ทนฺเล ออกเสียงในภาษาเขมรว่า ต็วนเล มีความหมายว่า แม่น้ำ เช่น ทนฺเลเมกุง ก็หมายถึงแม่น้ำโขง แต่เมื่อไทยนำคำนี้มาใช้ได้เปลี่ยนความหมาย ดังนั้น ทะเล จึงหมายถึง ทะเล (แหล่งน้ำเค็มขนาดใหญ่) ไม่ใช่แม่น้ำ ตามความหมายในภาษาเขมร
至於“ทะเล ”這個詞也是高棉語的藉詞 ，來自ทนฺเล ，高棉語讀作ต็วนเล/tuan1le1/，意思是“河流”，例如ทนฺเลเมกุง 的意思就是湄公河。當泰語把這個詞借來之後改變了它的含義，當作“大海”（大範圍海水的聚集地），不像高棉語中有河流的意思。

ดังนั้น เมื่อรวมคำว่า ทนฺเล เข้ากับคำว่า สาบ จึงกลายเป็นคำใหม่ว่า ทนฺเลสาบ ซึ่งแปลความตามศัพท์ได้ว่า ทะเลน้ำจืด และคำนี้มีใช้ในภาษาเขมรปัจจุบันด้วย ดังที่ พจนานุกรมเขมร ฉบับพุทธศาสนบัณฑิตย์ พ.ศ. 2512 ให้ความหมายไว้ว่า
因此，當把“ทนฺเล”和“สาบ ”組合在一起之後，就成了一個新詞“ทนฺเลสาบ ”，根據字面上的意思是“淡水湖泊”，這個詞在現代高棉語中也有使用，在1969年版高棉語字典中這樣解釋到：

“ทนฺเลสาบ น. ชื่อบึงใหญ่มองไม่เห็นฝั่งตรงข้าม คล้ายกับทะเล แต่มีน้ำจืด, ในกัมพุชรัฐมีทะเลสาบแห่งหนึ่งอยู่ทางทิศพายัพของกรุงพนมเปญ เป็นที่สมบูรณ์ มัจฉาชาติเป็นที่สุดยิ่งกว่าบึงยิ่งกว่าแม่น้ำแห่งใดในโลก หากค้นคว้าหาต้นกำเนิดของคำว่า ทนฺเลสาบ นี้ ควรเข้าใจว่า สยามเรียกสมุทร (ทะเล) ว่า ทะเล, สาบ เขมรว่า ‘ไม่เค็ม’ สยามว่า ‘จืด’ สยามใช้คำว่า ‘ทะเล’ หมายถึง ‘สมุทร’ เขมร ใช้คำว่า ทนฺเล หมายถึง ‘แม่น้ำใหญ่’ ทนฺเลสาบหมายถึง ‘แม่น้ำไม่เค็ม’ คือ แม่น้ำมีน้ำจืด หากเป็นเช่นนั้น
“‘ทนฺเลสาบ‘，名詞，大面積的、望不到對岸的湖泊，和大海類似，但是是淡水，在柬埔寨金邊的西北方向有一個湖泊，比世界上任何一個地方的湖泊或河流都要肥沃富饒。如果要尋找‘ทนฺเลสาบ’一詞的來源，應該是暹羅把大海叫做‘ทะเล’，高棉語把‘สาบ’翻譯成‘ไม่เค็ม 不鹹”，暹羅人叫做‘จืด 淡的’，暹羅人將大海稱爲‘ทะเล’，高棉人稱爲‘ทนฺเล’，意思是大河， ‘ทนฺเลสาบ’意思是淡水河流。

แม่น้ำเค็มอยู่ที่ไหน ก็ไม่มี เมื่อไม่มีแม่น้ำเค็ม จะมีแม่น้ำจืดได้อย่างไร? หากเขมรเรียกบึงใหญ่นี้ว่า ‘สมุทรสาบ’ สยามเรียกว่า ‘ทะเลจืด’ เช่นนี้จึงจะสมควร เพียงแต่หากเราจะแก้คำนี้เป็น ‘สมุทรสาบ’ หรือ ‘ทะเลจืด’ ก็คงไม่ได้ เพราะว่า ทนฺเลสาบ มีอยู่ในแผนที่โลกแล้ว และเรียกกันโดยทั่วไปว่า ทนฺเลสาบ และทะเลสาบแล้ว ก็คงต้องปล่อยไว้เป็นเช่นนี้ไม่ควรแก้”
鹹水河流哪裏有呢？也是沒有的，沒有鹹水河，又怎麼會有淡水河這個詞呢？如果高棉人把大湖泊叫做‘สมุทรสาบ’，暹羅叫做‘ทะเลจืด’也就說得通的了，如果我們想改成‘สมุทรสา บ’或‘ทะเลจืด’也不行，因爲‘ทนฺเลสาบ’在地圖上已經有這個地方了，一般也叫做‘ทนฺเลสาบ’和‘ทะเลสาบ’，也是不能再改的了。”

จะเห็นว่าเขมรมีวิธีคิดเกี่ยวกับที่มาของคำต่างไปจากไทยบ้าง และเขมรก็คงอาจลืมไปแล้วว่า คำว่า ทนฺเลเป็นคำที่เขมรใช้มาตั้งแต่เขมรโบราณสมัยเมืองพระนคร เนื่องจากพบในศิลาจารึกเขมรโบราณและมีใช้ในความหมายว่า “แหล่งกักเก็บน้ำขนาดใหญ่, แม่น้ำ, ทะเลสาบ และทะเล” ดังตัวอย่างการใช้ในศิลาจารึก K. 383 มีข้อความตอนหนึ่งกล่าวว่า “ชฺยก ทนฺเล ติ เหา ศฺริทิวากรตฏาก”แปลว่า “ขุดแหล่งกักเก็บน้ำอันเรียกว่า ศรีทิวากรตฏากะ”
可以看到，暹羅人和高棉人對這個詞的來源有着不同的看法，但是高棉人可能忘記了，‘ทนฺเล’是吳哥王朝就在使用的詞彙，在古代的石碑上的含義是‘面積大的水彙集地 、河流、湖泊、大海’，編號K. 383的石碑上面鐫刻着一段可以翻譯成“蓄水池稱爲Srithiwakontataka”的內容。

ผู้เขียนสันนิษฐานว่าเหตุหนึ่งที่เขมรใช้ ทนฺเล ในความหมาย “แหล่งเก็บกักน้ำ หรือแม่น้ำ” อาจเป็นเพราะว่ากลุ่มเขมรที่ตั้งราชธานีอยู่ที่เมืองพระนครเป็นกลุ่มชาวบก (คือเป็นกลุ่มเขมรที่อยู่ทางตอนเหนือของทะเลสาบขึ้นไป) ไม่ใช่ชาวน้ำ ดังนั้น จึงแทบไม่รู้จักหรือให้ความสำคัญกับทะเลมากเท่าแม่น้ำ ความหมายของคำว่า ทนฺเล ในความรู้สึกของชาวเขมร จึงใช้ในแง่ความหมายว่า แม่น้ำ มากกว่าที่จะหมายถึง ทะเล ทั้ง ๆ ที่มีความหมายว่าทะเลด้วย
作者推測到，之所以高棉人會把‘ทนฺเล’當作是蓄水地或者河流，可能是因爲在吳哥地區建都的人都是陸路人（位於高棉北部），而不是南部人，所以對大海的重要性 沒有對河流認識的深刻，‘ทนฺเล’在高棉人的意識中更多的是河流，而不是海洋，儘管它的含義也包括大海。

ดังนั้น ในภาษาเขมรปัจจุบัน ทนฺเล จึงมีความหมายเพียง แม่น้ำ และหากจะกล่าวถึง ทะเล ก็จะใช้คำว่า สมุทร ซึ่งเป็นคำบาลี-สันสกฤตที่ภาษาเขมรปัจจุบันรับเข้ามาใช้ จะสงวนความหมายเดิมไว้บ้างก็เพียงในคำว่า ทนฺเลสาบ ที่หมายถึง ทะเลสาบ เท่านั้น
因此，在現 代柬埔寨語中，‘ทนฺเล’一詞就僅僅只是河流的意思，如果說到大海的話會用‘สมุทร ’這個詞，是一個來自梵語巴利語的藉詞，原始含義也只是在‘ทนฺเลสาบ ’這個詞中得以保留，意思是‘湖泊’。

ส่วนไทยรับคำนี้โดยผ่านมาทางวัฒนธรรมเขมร ความหมายของคำว่า ทนฺเล จึงหมายถึง ทะเล มากกว่า แม่น้ำ เพราะไทยมีศัพท์คำนี้ใช้อยู่แล้ว เพราะฉะนั้น คำว่า ทนฺเล จึงเป็นคำภาษาเขมรอย่างไม่ต้องสงสัย แล้วต่อมาเมื่อไทยยืมมาใช้จึงเปลี่ยนความหมายไป และกลายเป็น ทะเล เพียงความหมายเดียว เมื่อรวมความแล้ว ทะเลสาบ หรือ ทนฺเลสาบ จึงควรจะเป็นภาษาเขมรในภาษาไทยอีกคำหนึ่งซึ่งมีความหมายว่า ทะเลน้ำจืด
泰國通過高棉文化接收了這個詞，所以‘ทนฺเล’的含義是大海而不是河流，因爲泰語已經有河流這個詞了，所以，‘ทนฺเล’無疑是一個高棉語的藉詞，後來泰國人借來之後改變了含義，僅僅表示大海，當組成了‘ทะเลสาบ’一詞後，就成了泰語裏的另一個高棉語藉詞，意思是‘淡水湖泊’。

原來這個詞裏還有這麼多知識啊！

聲明：本文由滬江泰語編譯整理，素材來自silpa-mag，未經允許不得轉載。如有不妥，敬請指正。